Bogdan Węgrzynek o przyszłości dla rozwoju klastrów
Temat przyszłości rozwoju klastrów w Polsce przybliżył Bogdan Węgrzynek, Prezes Zarządu i Dyrektor Generalny Ogólnopolskiego Klastra Innowacyjnych Przedsiębiorstw.
Anna Figiel: Panie Prezesie, proszę wyjaśnić jaka jest zależność pomiędzy gospodarką a klastrami?
Bogdan Węgrzynek: Europejskie doświadczenia pokazują, że dzięki stosowaniu odpowiedniej polityki gospodarczej państwa stymulują powstawanie klastrów. W ten sposób zmniejszane są różnice w poziomach rozwoju gospodarczego poszczególnych regionów. W krajach, gdzie występuje gospodarka oparta na wiedzy, firmy innowacyjne zaczynają ze sobą współpracować jako inicjatywy regionalne, czyli w sposób naturalny tworzyć klastry. Struktury te stabilizują gospodarkę i rynek pracy w regionach, w których funkcjonują, a dodatkowo zachęcają do aktywności inwestorów z zagranicy. Największą dynamikę rozwoju wykazują klastry oparte na wiedzy i innowacjach. Tworzą je wysoce skoncentrowani i współpracujący ze sobą przedsiębiorcy, inwestorzy i naukowcy, którzy utrzymują między sobą kontakty zarówno formalne czyli czysto biznesowe, jak i nieformalne, którymi są konferencje, eventy, wspólne przedsięwzięcia.
A.F.: W jakim celu tworzą się klastry?
B.W.: Część klastrów tworzy się, aby realizować politykę gospodarczą państwa czy regionu, ale większość z nich po to, aby stworzyć dostateczny potencjał do wdrażania innowacji i nowoczesnych technologii i również uzyskać przewagę konkurencyjną na rynku nie tylko polskim, ale i rynkach międzynarodowych. Klastry, biorąc pod uwagę ich specyfikę, a przede wszystkim to, że gospodarka ma charakter globalny, w przeważającej liczbie za główne cele stawiają sobie integrację działań na rynkach międzynarodowych, tworzenie sprawnego systemu przepływu informacji oraz rozwój różnorodnych innowacji – organizacyjnych, procesowych i technologicznych. Władze naszego kraju, ale i lokalne, które również dostrzegają jak ważny jest rozwój klastrów w Polsce, zasłużenie upatrują w nich możliwości rozwoju gospodarczego i dostrzegają, że klastry to motor napędowy do ożywienia regionów, także za sprawą wykorzystania kapitału ludzkiego oraz wiedzy i tradycji lokalnych. Dodatkowo klastry przyczyniają się do promocji regionów na arenie międzynarodowej i podtrzymywania ich konkurencyjności. A to dzięki wykorzystywaniu efektu synergii, który zawdzięcza się współpracy skupionych w regionie instytucji i organizacji naukowych, badawczych i oczywiście przedsiębiorstw.
A.F.: Jakie są determinanty sprzyjające tworzeniu klastrów?
B.W.: Kluczową rolę w powstawaniu klastrów odgrywa kooperacja. Nie jest najważniejsza lokalizacja jakby niektórym mogło się wydawać. Klastry zgodnie z definicją tworzą się poprzez nawiązanie współpracy przedsiębiorstw z danych regionów funkcjonujących z powiązanych ze sobą branżach, które dodatkowo wspierają swoje działania współdziałaniem z uczelniami wyższymi, instytucjami naukowymi i badawczymi, organizacjami doradczymi, gospodarczymi, rządowymi. W praktyce jednak coraz częściej zawiązują się i z sukcesem funkcjonują klastry wielobranżowe w układach ponadregionalnych, transgranicznych i transnarodowych. To od chęci współpracy wszystko zależy. Potrzebni są utalentowani i kreatywni ludzie, bo to oni decydują o tworzeniu i rozwoju klastrów. Ważną rolę odgrywa też administracja. Zadaniem rządu jest stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju i działania klastrów – po to m.in. organizujemy – Ogólnopolski Klaster Innowacyjnych Przedsiębiorstw wraz z Parlamentarnym Zespołem ds. Polityki Klastrowej – Kongres Klastrów w Sejmie, który po raz kolejny odbędzie się w czerwcu tego roku. Do roli administracji należy promowanie kultury innowacji i przedsiębiorczości. Rynek nie jest kluczowy dla tworzenia klastrów, tak samo silny popyt lokalny, którym owszem pomaga, sprzyja inwestycjom badawczo-rozwojowym, ale nie jest warunkiem koniecznym sukcesu klastrów na rynku globalnym.
A.F.: Podczas licznych wyjazdów na misje gospodarcze Pan Prezes promuje polskich przedsiębiorców i polskie klastry oraz proponuje szeroką współpracę międzynarodową również jako Wiceprezes Zarządu Związku Pracodawców Klastry Polskie i stały doradca Parlamentarnego Zespołu ds. Polityki Klastrowej. O jakieś jeszcze instytucji warto wspomnieć?
B.W.: Nasz klaster podpisał współpracę z wieloma instytucjami zarządzającymi klastrami i wynikiem tego będzie otwarcie Instytutu Rozwoju Gospodarki i Administracji, który będzie podpowiadał i organizował klastry i instytucje klastrowe w Polsce, będzie kształcił menadżerów klastrów, będzie również co najważniejsze pomagał w zorganizowaniu środków finansowych dla klastrów.
A.F.: Dokument Komisji Europejskiej Strategia Europa 2020 przyjmuje za priorytety rozwoju gospodarczego Wspólnoty rozwój inteligentny – oparty na wiedzy i innowacjach, zrównoważony – wykorzystujący efektywnie zasoby, konkurencyjny i przyjazny środowisku oraz sprzyjający społecznej aktywności – oparty na wysokim zatrudnieniu, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Jak zatem w Strategię wpisuje się funkcjonowanie klastrów?
B.W.: Sukces realizacji wszystkich wiodących projektów Strategii Europa 2020 będzie zależał od rozwoju klastrów, czyli kooperacji obszarów biznesu, nauki i administracji. Konieczna jest intensywna współpraca na płaszczyznach rozwoju społecznego, innowacji tworzonych w sferze gospodarczej, naukowej i edukacyjnej. Klastry o charakterze lokalnym powinny rozwijać się w transgraniczne i transnarodowe sieci we wszystkich obszarach określonych przez Strategię. W polityce gospodarczej niezwykle ważną rolę odgrywają klastry. Unia Europejska w strategii do 2020 roku zaznacza na każdym kroku, że dzięki klastrom i sieciom przedsiębiorstw rośnie konkurencyjność, a dzięki gromadzeniu zasobów, wiedzy i wpieraniu współdziałania między przedsiębiorstwami, organami administracyjnymi i uniwersytetami, klastry tworzą i ulepszają innowacje. Właśnie dlatego do priorytetowych zadań wszystkich państw Unii Europejskiej należy polityka wspierania rozwoju wszystkich rodzajów klastrów. Przede wszystkim dotyczy to pokonywania barier w finansowaniu i tworzeniu warunków do wspólnych działań przedsiębiorstw i instytucji badawczych. Polityka klastrowa i unijne programy badawcze mają pozytywnie wpłynąć na wdrażanie przez regiony tzw. strategii inteligentnej specjalizacji. Nową jakość stanowić będą powiązania klastrów europejskich, które powinny wpłynąć na umocnienie potencjału konkurencyjnego Unii w skali globalnej. Premiowane będą tutaj wspólne projekty międzynarodowe, w tym też działania wspierające MŚP.